Nieznana Sycylia: Isnello jak z obrazka
“Jak z obrazka” nie tylko w znaczeniu “piękne”, “malownicze”, “bajkowe”. Literalnie. Jak z obrazka znalezionego w odmętach światowych internetów. Taka nieznana Sycylia, o której mało kto słyszał. Ale zanim dane mi było dotrzeć do upragnionego punto panoramico, nie obyło się bez przeszkód i solidnej dawki stresu. To było już drugie podejście tego dnia. Kursu porannego nie było – zginął i przepadł gdzieś na autostradzie. Negocjacje z kierowcą trwały kilka minut. Jeszcze trudniejsze niż bariera językowa było wewnętrzne rozdarcie: wsiąść i zaryzykować czy zrezygnować i potem pluć sobie w brodę? W praktyce oznaczało to tyle, że co zaplanowałam na sześć godzin lekkiego spaceru musiałabym zrobić w niecałe dwie. Byłby to istny rajd Paryż-Dakar. Ryzykowne, zwłaszcza, że ewidentnie miałam kryzys. Wszystko po to, by wyrobić się na przedostatni autobus. Szalone byłoby czekanie w przysłowiowym środku niczego ciemną nocą na ten ostatni: wydarzenia tego ranka wydatnie pokazały, że autobusy-widma to nie jest tylko legenda. Musiałabym się naprawdę mocno uwijać, a potem modlić się, by coś przyjechało. Przypomniał mi się cytat – jak ktoś ma marzenie, ma też supermoce, żeby je osiągnąć. O to to to! Supermoce. Jak po magicznym wywarze Obeliksa i jeszcze zaginanie czasoprzestrzeni zamawiam. I wsiadłam! I przeszłam ten szlak! I mało nie wykitowałam przy okazji. Autobus do domu przyjechał i jeszcze nigdy tak bardzo się nie cieszyłam na jego widok! Ale jeszcze bardziej byłam dumna z siebie, że nie odpuściłam Isnello!
Nieznana Sycylia: o co tyle zachodu?
O malutką liczącą nieco poniżej 1,5 tysiąca mieszkańców wioskę położoną malowniczo w Górach Madonie. O zjawiskowe panoramy okolicy w drodze na zamek. O malutki potok, który wyrył w skałach wapiennych ściany na 100 metrów wysokie! Whoooaa! Mało?!
Nieznana Sycylia: historia Isnello w telegraficznym skrócie
Mądrzy ludzie mawiają, że początki Isnello giną w mrokach historii. Okoliczne groty zamieszkane były już w czasach prehistorycznych. Była to osada grecka z akropolem w miejscu obecnego zrujnowanego zamku, potem arabska osada o nazwie Menzil Al Hamar. Nazwa miasteczka ponoć pochodzi od słowa „hassin” czyli „zimna woda”, choć więcej podobieństwa widzę do greckiej nazwy potoku czyli Asine. Około XV w. miasteczko zaczęło „schodzić w dół” w kierunku wschodnim i południowym.
Nieznana Sycylia: szlak geologicznno-miejski
Szlak pokazuje fenomen pogłębiania rzecznego w dolomitowych skałach wapiennych górnego triasu i dolnej jury. Nawet jeśli nic nam to nie mówi, przejść warto. Bycie otoczonym przez ściany z kretesem spadające w dół i tonące w chmurach działa na wyobraźnię. Szlak nie jest długi ani specjalnie wymagający. Na spokojnie trzeba jakaś godzinę, półtorej. Jest dostępna oficjalna broszura Parco Regionale delle Madonie z opisem szlaku (pliki do pobrania na końcu).
1. Chiesa Madre
“Szlak geologiczno-miejski w Isnello” zaczyna się na Piazza Mazzini przy kościele Matce. Sam kościół pochodzi z XIV w. i nosi wezwanie św. Mikołaja z Bari, patrona Isnello. Przy odrobinie szczęścia będzie otwarty, a w środku zobaczymy stiuki Giuseppe Li Volsi z 1607 roku freski Antonio Ferraro i płótna Giuseppe Salerno, miejscowej sławy znanego pod pseudonimem „Kulawy z Gangi” (wł. Zoppo di Gangi, 1570-1630). Idziemy Via Roma i na wysokości poczty skręcany w prawo w Via Santa Catarina. Koniec uliczki oznacza początek wspinaczki.
O la la! Co tu się dzieje!!! Z każdym krokiem perspektywy są coraz szersze. Ścieżka wije się stromo pod górę, miejscami ginąc w gęstej, wiosennej roślinności. Dochodzimy do najwyższego punktu, z którego jak na dłoni w dole widać wąwóz potoku Isnello. Po drugiej stronie wąwozu wznosi się Monte Dipilo (1385 m n.p.m).
2. Ruderi del Castello
Idąc wzdłuż górnej krawędzi kanionu po prawej stronie dojrzymy ruiny zamku (650 m. n.p.m). Są spekulacje, że cytadela istniała już za Bizancjum i miała za zadanie chronić rozwijającą się pod nim wioskę. Była bodaj w wizualnym kontakcie z zamkiem w Castelbuono i Bonvicino. Wersja jest mocno naciągana jako, że pierwsza historycznie wiarygodna wzmianka pochodzi dopiero z 1250 roku z relacji Al-Idrisiego – arabskiego geografa i kartografa na dworze króla Rogera, a ten pisał zaledwie o “domu na szczycie góry”. Normanowie, jak mieli w zwyczaju, wzmacniali i rozbudowywali istniejące na Sycylii zamczyska włączając je w system obronny domeny królewskiej. Tak stało się też w przypadku Isnello. Stacjonowały w nim oddziały króla. W 1337 roku okolice przeszły we władanie rodziny Ventimiglia jako scheda po królu Marcinie I Sycylijskim. W 1453 roku z rąk Alfonsa V Wielkomyślnego Isnello przeszło na Arnaldo z książąt Santacolomba – wżenionego w rodzinę Ventimiglia pierwszego generała królowej Blanki z Navarry. Od XVI w. stał opuszczony. Z otoczonego podwójną ścianą kurtynową zamku z trzema lub czterema pomieszczeniami i dobudowaną kaplicą, posiadającego zbiorniki na wodę, stajnie i pomieszczenia dla załogi zostało tyle, co nic, ale i tak sceneria niczym z mrocznej baśni.
3. Chiesa di Santa Maria Maggiore
Po prawej zobaczymy rzecz znamienną – wyłożoną ceramiką iglicę dzwonnicy kościoła Matki Boskiej Większej. Świątynia wygląda niepozornie, ale skrywa kilka cacuszek – dwustronny drewniany krucyfiks z XVI w. przedstawiający ze jednej strony ukrzyżowanie, z drugiej zmartwychwstanie, piękne organy z 1754 r. i marmurową rzeźbę Maryji (1547) szkoły sycylijskiej.
Mijając kościół zapewne porazi nas zastany widok. Taaaaak wiem, widok zapiera dech w klacie i dla niego tyle wysiłku i stresu. Nie pożałujecie. Na pierwszym planie cel naszej dalszej wędrówki tj. kościół pw. św. Michała Archanioła, dalej rozłożone na pagórku Isnello. Królową trzeciego planu jest Masyw Carbonary.
4. Chiesa di San Michele
Schodzimy schodami do punktu nr. 4 szlaku – kościoła świętego Michała Archanioła. Zbudowany między 1300 a 1400 roku ma przepiękny kasetonowy sufit i kilka innych cennych elementów wyposażenia: obraz “Czterdziestu męczenników” przypisywany Martino Russitto (ok. 1616), drewniane organy z XVII w., drewniany krucyfiks autorstwa Ojca Umile i fresk S. Leonardo. Musimy odnaleźć stopnie na tyłach kościoła przy końcu Via San Michele i iść w dół tak, jak droga każe.
5. Torrente Montaspro
Okazuje się być prawdziwe stwierdzenie, że “cicha woda brzegi rwie”. Niepozorna na pierwszy rzut oka rzeka zrobiła swoje – wyryła w górskim krajobrazie pokaźnej głębokości kanion. Dno wąwozu charakteryzuje się obecnością stożków piargowych w skutek kruszenia się i gromadzenia skał węglanowych wystawionych na działanie czynników zewnętrznych.
6. Piazza dei Caduti
Ścieżka kończy się przy małym parkingu na końcu Via Vincezo Gioberti skąd jest dosłownie kilka metrów do Piazza dei Caduti z fontanną i pomnikiem ku czci poległych. W drodze powrotnej na przystanek można jeszcze zerknąć na “wystawę” dotyczącą planet wzdłuż Viale Impellitteri (Isnello posiada obserwatorium astronomiczne).
Wiadomości praktyczne
Dojazd
- drogą SP9 (Campofelice di Rocella-Collesano-Isnello-Castelbuono)
- autobusem AST. Niestety niektóre kursy fragmentami biegną przez autostradę E90 i stąd prawdopodobieństwo opóźnień wzrasta. Z autopsji mogę ostrzec by nie sugerować się godzinami podawanymi w wyszukiwarce połączeń. Są bardzo orientacyjne i bywa, że autobus przyjeżdża dużo wcześniej lub później (różnice nawet do 45 minut, sic!). Zawsze konsultujcie się z kierowcami. Są ze sobą w stałym kontakcie i w razie czego powiedzą kiedy można się spodziewać danego kursu. Przystanek znajduje się przy wyjeździe z miasta (fizycznie nie ma żadnego zadaszenia), gdzie Viale Impellitteri łączy się z SP9 (bivio – skrzyżowanie)
Pro Loco Isnello – Via Madre Teresa di Calcutta, Isnello (PA), prolocoisnello@tiscali.it
Ulotki o szlaku w formacie pdf:
Bibliografia:
Jeśli interesuje Cię nieznana Sycylia, sprawdź jakie inne miejsca proponuję. Na przykład w okolicach Castelbuono:
Polizzi Generosa:
okolicach Palermo:
- Okolice Palermo: Capo Zafferano i Monte Catalfano
- Strefa archeologiczna Solunto: daj się zainspirować
- Monte Pellegrino: milczący strażnik Palermo
- Szlaki górskie w Serre della Pizzuta: wśród paproci, nietoperzy i … cannoli
- Trekking na Sycylii: Góry Sykańskie
i w innych częściach Sycylii:
